Finans Baronlarının Dünya İmparatorluğu -2-

2) Para, Banka, Banknot

MÖ 2000’lerde Babil’de malların emanet alınması ve ödünç verilmesi işlemleri başlatılmıştı. MÖ 7nci Yüzyıl’da ortaya çıkan metal para ile önce tapınaklar bankacılıktan bol para kazandı. İlk kez MÖ 4ncü Yüzyıl’da Yunanistan’da din dışı bankalar da oluştu.

MÖ 2nci Yüzyıl’da Roma’daki banka faaliyetlerinde yevmiye defteri, kasa defteri tutulduğu görülür. Ortaçağ’da Kilise faizle ödünç para vermeyi yasaklamıştı. 11nci Yüzyıldan itibaren Haçlı Seferleri ile birlikte mali işlemler Kilise otoritesini tanımayan Museviler ve “ Temple “tarikatına mensuplar Şövalyeler tarafından yapılmaya başlandı, bunlara daha sonra Lombardiya’lı bankerler katıldı.

Lombardiya’lılar 12nci Yüzyıldan itibaren ticari işlemlerin finansmanını ustalıkla üslenip Fransa, Almanya ve İngiltere’de şubeler açtı. Ödeme mektubu yöntemi ile, ödeme araçları gerçek anlamda yer değiştirmeden transfer yapılabilir hale geldi. Devredilebilen ödeme mektubu “ Kambiyo Mektubu “ niteliğine büründü. Kambiyo , ıskonto,  arbitraj , v.d. yöntemler geliştirildi. Milano, Cenova , Venedik gibi kentlerde günümüzün kredi kurumlarının ataları ortaya çıktı.

17nci Yüzyılda Amerika ile ticaret gelişmeye ve özellikle oradan bol miktarda altın gelmeye başladı, toprağa dayanan servete taşınabilir (menkul ) servet eklendi.

 Özel sermayeler sık sık Londra şehrindeki kuyumculara emanet edilmeye başlandı. Bunlar emanet paraları ihtiyaç sahiplerine faizle ödünç verme, emanet isteyecekleri yerde para sahiplerine faiz ödemeye, para yerine senet verme uygulamalarını başlattılar. Senetler halkın elinde para gibi dolaşmaya başladı, vadesiz mevduat ve çek ortaya çıktı. Bugüne kalan en eski çek 11 Temmuz 1676 tarihlidir.

19ncu Yüzyılda günümüzdeki banka örgütlenme modeli şekillenmeye başladı. Bilinen en eski ulusal emisyon bankası 1656’da kurulan İsveç Riksbank’dır. 1897’den sonra para basma tekeli oluşmaya başladı.

1694’de kurulan Bank of England ( BE ) 1829-1834 bunalımına kadar diğer ticari bankalarla birlikte banknot basmıştı. 1844’de çıkarılan Bankalar Yasası banknot basma yetkisini o tarihe kadar zaten banknot basan bankalara vermişti. Bank of England 1945’de ulusallaştırıldı.

Fransa’da Comptoir d’Escompte de Paris 1863’DE, Credit Lyonnais 1863’de ve Societe Generale 1864’de kuruldu. 1800 yılında kurulmuş olan “Bank France” özel banka olarak beş adet başka kuruluş ile birlikte banknot çıkarma yetkisini paylaşıyordu. 1848’de bu yetkiye sahip tek banka oldu.

Devlet banka governörünü ve iki yardımcısını tayin ediyordu. 200 Hissedar ise atadıkları yönetim kurulu sayesinde gerçek kontrole sahipti. Fransa’yı yöneten 200 aile deyimi buradan kaynaklanır. Banka 1945’de ulusallaştırıldı ve kamu kuruluşu haline dönüştürüldü.

Almanya’da 1851 ile 1872 yılları arasında 4D’ler olarak anılan Deutshe Bank, Dresdener Bank,Discontogesellschaft ve Darmstaeder Bank adlı bankalar kuruldu.

Osmanlı’da Galata Sarrafları, sonra Galata Bankerleri Devlete ödünç para bulmak, senet alıp satmak, altın ve gümüş paraları değiştirmek, emanet paraları gelir getirecek şekilde işletmek ve mülkleri yönetmek gibi işler yaparlardı.

İlk Banka “Bank de Constantinople” 1847’de iki banker tarafından kuruldu, 1852’de iflas etti. 1863’de İngilizlerin kurduğu “Bank-ı Osmani’ye Fransızlar ortak olunca adı Bank_ı Osman-ı Şahane (Osmanlı Bankası) oldu. Osmanlı Bankası banknot basma yetkisine sahip oldu.

1867’de tarım kredileri için kurulan “ Memleket Sandıkları” 1877’de “ Ziraat Bankası “ adını aldı. Ülkemizde kurulan diğer öncü bankalar şunlardır:

“ İslam ve Ticaret Bankası “ 1913’de kuruldu.

“ İtibari Milli Bankası “ 1916’da kuruldu ve 1927’de İş Bankası ile birleşti.

“ Manisa Bağcılar Bankası “ 1916’da, “TC Merkez Bankası” 1931’de, “Sümerbank”, “İller Bankası”, “Eti Bank”, “Denizcilik Bankası”, “Halk Bankası” 1932-1945 döneminde, “Yapı Kredi” 1944’de, “ Garanti Bankası “ 1946’da ve “ Akbank” 1948’de kurulup faaliyete geçti. Günümüz Türkiye’sinde bunlara ilaveten kurulan ve bazıları içeriden boşaltılıp batırılan birçok yerli sermayeli bankanın dışında 30 civarında yabancı banka mevcuttur.

ABD’de ise 1863 tarihli “ National Bank Yasası “ ile banknot çıkarma işlemi bir düzene sokuldu. Banknotların tümünün kamu varlıklarından oluşan bir “rehin “ ile karşılanmış olması şartı koşulmuştu, 1907 bunalımı ile bir Merkez Bankası kurma ihtiyacı hissedilmeye başlandı.

Düzenleme 1913’de çıkarılan FED Yasası ile yapıldı, bununla banka kredileri hacmini denetim altında tutarak ülke ekonomisinin ödeme araçları miktarını düzenlenme amaçlanmıştı. FED, Hazineye yatırılmış altın mevduatı sertifikaları veya Hazinenin kıymetli maden varlığı ile garanti edilmiş banknot basmayı üstlendi. 

Ansiklopediler ve Basın, FED’i bir kamu Bankası, Ulusal bir Merkez Bankası şeklinde tanıtıyor. Gerçeğin böyle olmadığını ( G.Edward,Griffin) Eustace Mullins, George Stimpson ve Ezra Pound, ABD vatandaşlarını  aydınlatmak için yaptıkları  araştırma çalışmaları ortaya koymuşlardır. Şimdi bu çalışmaları kısaca özetlemeyi deneyelim.

Haber Kaynağı: Murat Sezer-Metalürji Mühendisi